Drukuj ten rozdziałDrukuj ten rozdział

M3.06. Przygotowanie ewaluacji procesu mentoringu

1. Czym jest ewaluacja

Celem ewaluacji jest ułatwienie oceny programu mentoringu oraz, poprzez analizę zebranych danych, opracowanie wniosków na temat jakości, wartości, znaczenia i istoty programu. Efekty te można rozpowszechniać wśród podmiotów mających żywotny interes w programie (interesariusze) oraz wykorzystywać do poprawy jakości programu.
Ewaluacja to najważniejszy etap programu mentoringu; rezultaty ewaluacji mogą determinować los programu. Dlatego też konieczne jest prawidłowe przeprowadzenie ewaluacji i uniknięcie następujących pułapek:

  • Nieuczciwe oceny przez ewaluatora
  • Zastosowanie nieprawidłowych metod ewaluacji
  • Niezrozumienie zebranych danych
  • Fałszywe przedstawienie zebranych danych
  • Z powodu braku doświadczenia/zasobów w procesie ewaluacji idzie się na skróty

Ewaluacja to wartościowy proces, ponieważ daje szansę na użycie jej wyników w celu dokonania pozytywnych zmian bieżącego programu mentoringu lub może stanowić zachętę do uruchomienia programu pilotażowego w większej liczbie działów.
Programy mentoringu wdrażane w organizacji mogą różnić się wielkością i konstrukcją. Ta różnica może wynikać z wielu czynników, np.:

  • Rozmiar organizacji
  • Liczba działów w organizacji
  • Dostrzegana potrzeba programu mentoringu
  • Dostępność zasobów
  • Czas obecności programu mentoringu (tj. może być pilotażowy w jednym lub dwóch działach, przed jego uruchomieniem w całej organizacji)

Poniższe schematy pokazują potencjalne różnice pomiędzy dwoma różnymi strukturami programu mentoringu.

Schemat pokazujący program mentoringu w trzech działach

Schemat pokazujący mały program mentoringu

Proces ewaluacji wykorzystujący myślenie krytyczne to podejście systemowe, które:

  • Identyfikuje założenia, zgodnie z którymi Twoja strategia, inicjatywa lub program będzie działać.
  • Określa, jakiej zmiany się spodziewasz podczas wdrożenia zaplanowanych działań i po nim.
  • Zbiera i analizuje dane, aby zrozumieć, co się stało.
  • Komunikuje, interpretuje i analizuje rezultaty.
  • Pozwala podejmować świadome decyzje o wprowadzeniu ulepszeń.

Myślenie krytyczne to systemowy proces zbierania i analizowania danych w celu opowiedzenie historii o swojej strategii, inicjatywy, programie, polityce lub organizacji.

Ewaluacja to podejście kolaboracyjne, które uwzględnia kilku interesariuszy, w tym:

  • Strony zaangażowane w finansowanie programu
  • Personel organizacyjny
  • Uczestnicy programu mentoringu
  • Członkowie zarządu
  • Organizacje uczestniczące (np. zaangażowani ewaluatorzy zewnętrzni)
  • Decydenci

Proces ewaluacji powinien się koncentrować na użyteczności, tj. efekty ewaluacji powinny być praktyczne i przydatne dla użytkowników końcowych/interesariuszy. Dlatego też ewaluacja powinna uwzględniać:

  • Wdrożenie i oddziaływanie jako ciągły proces oraz to, na czym powinny się opierać działania, a nie co zastępować
  • Istniejące systemy informacyjne wspierające ulepszenia, które mogą trwać w czasie
  • Dotychczasowe lekcji zdobyte podczas badań, wraz z bieżącymi oczekiwaniami interesariuszy
  • Oczekiwane efekty i to, jak rzeczywistość może się różnić od teorii
  • Wartość efektów, które zostaną uzyskane w procesie ewaluacji

Program mentoringu wdrożony w organizacji wpłynie na strategię monitorowania i ewaluacji. Mały program z niewielką liczbą aktywnych użytkowników (np. mentor, podopieczny, kierownik mentoringu) będzie potrzebował innego podejścia do ewaluacji niż np. program mentoringu dla organizacji, z wieloma uczestnikami i poziomami. Dodatkowo, program mentoringu może być formalny lub nieformalny, niezależnie od liczby zaangażowanych osób.

Formalny program mentoringu częściej ma zasady i procedury, które będą wartościowe przy planowaniu monitorowania i ewaluacji. W tym punkcie omówione zostaną metody i techniki oceny programu mentoringu. Umożliwi to podjęcie świadomej decyzji podczas opracowywania własnego planu ewaluacji.